Een verontrustend bericht stond afgelopen vrijdag 3 september in de Volkskrant. Door onderzoek van journalisten bleek dat beide modewarenhuizen een deel van de kleren laat produceren in India. Deze organisaties zeggen de fabrieken te bezoeken en wanneer ze geen vormen van uitbuiting constateren, gaan ze met een gerust gemoed in zee met met zo'n organisatie. Wat zich daarna verder achter de schermen afspeelt, is onbekend.Nu heeft de Volkskrant geconstateerd dat 9000 dames in hostels binnen het fabrieksterrein zijn ondergebracht en dat een kwart van hun loon drie jaar wordt ingehouden, omdat dit opzij wordt gelegd voor de bruidschat. Er is een film te zien waarin getoond wordt welke bewegingsoefeningen ze twee keer per dag moeten doen. (Hoe erg is dit laatste? In Nederland roept je pc, als je deze zo instelt, dat je oefeningen moet doen om rug, nek en armen te ontlasten.) Verder nieuws over het bedrijf stond in de Volkskrant van zaterdag en helaas heb ik niet kunnen lezen hoe erbarmelijk de omstandigheden verder zijn. In ieder geval overwegen H&M en C&A om de samenwerking te stoppen of te heroverwegen.
Nu ben ik natuurlijk tegen onderbetaling en uitbuiting; dat is elk weldenkend mens. Maar ik vind het onverstandig van de modewarenhuizen wanneer ze de samenwerking zomaar stoppen. Ten eerste gaat de productie door, misschien met wat minder dames die je daardoor wel kansen uit handen stoot! Schieten we daar iets mee op? Laten deze kapitaalkrachtige bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen en duidelijke afspraken maken over de arbeidsomstandigheden die ze vervolgens wel frequent controleren. Dan help je echt mee aan het verbeteren van omstandigheden. Wellicht zijn er ook meteen afspraken te maken over scholing, zodat de dames nog meer kansen krijgen. En als deze verbeteringen zijn doorgevoerd, zou het een zegen zijn wanneer we in het westen een meer realistische kijk krijgen op het tempo waarmee uitbuiting kan verdwijnen.
Hoezo? Daar gaat soms een paar generaties overheen en de dames die nu in die fabriek werken, werken aan een betere toekomst voor hun kinderen en kleinkinderen. Scholing is daarbij een heel belangrijke factor. Zo ging dat in de vorige eeuw ook in Nederland. Mijn oma, geboren in 1912, moest als 12-jarige de textielfabriek in; ze mocht van haar ouders niet een extra jaar naar de basisschool. De oudste zes kinderen moesten werken en geld verdienen voor de jongste zes, zodat hun opleiding betaald kon worden. Oma werkte, en met haar vele jonge kinderen, meer dan acht uur per dag in een donkere, vochtige fabriek. Ze kregen onvoldoende en ongezond eten en ze werden onvriendelijk behandeld. Zonder dat ze er zelf voor koos, bracht ze een offer voor haar stiefbroers en zussen. Ze had zelf zo graag verder willen leren. Een paar decennia later was het voor haar kinderen en kleinkinderen wel mogelijk om verder te leren, omdat de mogelijkheden en wetgeving in Nederland verder waren uitgebreid.
Het lijkt erop dat de dames in India nu beter af zijn, dan de kinderen in de jaren twintig van de vorige eeuw in de Twentse textielfabrieken. En .... het kan alleen maar beter worden als westerse bedrijven niet kappen op plekken waar misstanden zijn, maar meewerken aan verbetering. En dat we allemaal een beetje meer betalen aan de kleding die uit die landen komt; daar moeten we maar aan wennen!
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Paola, Ik heb hier in mijn vroegere werkzaamheden, textiel, ruwe koffie, vaak over na moeten denken, wat is kinderarbeid en kinderarbeid, wat is uitbuiting. Door onze westerse bril is dat misschien iets moeilijker te zien, maar mensen (moeilijke) werkzaamheden te laten doen, soms 18/24, waarmee zij niet voldoende verdienen om te kunnen wonen en leven (eten) is snel uitbuiting. Het lijkt mij voor iedereen die er bij zijn bedrijfsvoering mee te maken krijgt niet zo moeilijk vast te stellen. Terugtrekken is voor de koper niet altijd de makkelijkste weg, aangezien productie elders onder betere omstandigheden, gewoon een hogere kostprijs zal hebben. De weg is dus om er voor te zorgen dat leveranciers en fabrikanten in ontwikkelingslanden de keuze gedwongen opgelegd krijgen om of hun zakelijk en morele leven te verbeteren, danwel de interesse van de koper te verliezen. Indien de westerse kopers allemaal dit beleid voeren zal uitbuiting snel verminderen, vaak ten koste van een hogere prijs voor ons, consument.
Oftewel het is zeer eenvoudig, consumenten en consumentenorganisaties kunnen de mutinationals dwingen zo eerlijk mogelijk te werken. Net dat het heel eenvoudig zou moeten zijn om Japan te laten stoppen met de walvisvangst, gewoon geen ....producten meer kopen, ja een soort van boycot. Door TRES HOMBRES CO2 ZERO ECOLINERS
Bart Dijkhuizen • In positieve zin invloed uitoefenen is beter dan weggaan. Dat geldt niet alleen voor kledingketens, maar voor allerlei bedrijven met productie in ontwikkelingslanden. Weggaan heeft alleen tot gevolg dat dezelfde kleding alsnog bij dezelfde consument aankomt, alleen dan nog minder transparant.
Wel kunnen media en duurzame moraalridders wat meer relativeringsvermogen tonen. Het is namelijk zo dat westerse ketens beperkt zijn in hun mogelijkheden alles te controleren. Iedereen weet dat als je maar diep genoeg graaft, er vanzelf en overal schandalen bovenkomen. Het is maar net wat je laat zien en benadrukt. In veel gevallen dwingt dit westerse maatschappijen weg te gaan omdat ze zonder schroom en relativering publiekelijk aan de schandpaal genageld worden.
Westerse organisaties kunnen wellicht nadrukkelijker hun invloed zouden kunnen laten gelden door bijvoorbeeld een stuk verticale integratie. Zet zelf productiefaciliteiten op die je kan controleren, waarbij je nog steeds van de goedkope lonen kan profiteren.
Ruud Bronkhorst • Uitbuiting is uitbuiting, of je het door een westerse bril bekijkt of niet. Honger, slechte gezondheid en uitputting voelen Indiërs even sterk als wij. Gelukkig zijn er bedrijven die dat inzien en wel behoorlijke werkomstandigheden bieden. In dit verband moet de Fair Wear Foundation worden genoemd waarin kleding bedrijven en NGO’s samenwerken en gemeenschappelijke principes hebben vastgelegd waaraan de deelnemende bedrijven zich moeten houden ( http://fairwear.org/ ). Het blijkt dat heel wat verbeteringen mogelijk zijn wanneer de wil er is.
Naast deze initiatieven dient vanuit onze samenleving ook op allerlei andere mogelijkheden druk te worden uitgeoefend om zulke misstanden als de gesignaleerde, onmogelijk te maken. Hierbij is te denken aan wettelijke maatregelen tegen bedrijven, consumentenacties, voorlichting etc.
Voor degene die geïnteresseerd zijn te weten hoe “eerlijke” lonen voor een land als India kunnen worden berekend, verwijs ik naar mijn publicatie hierover in Economic and Political Weekly van 21-8-2004 ( http://www.infobridge.org/asp/documents/3597.pdf ).
Frans de Man • Helemaal eens met Ruud.
Ik werk veel in en met mensen uit ontwikkelingslanden en in Paola's laatste zin drie suggesties waar zij van zouden huiveren:
1. Dat je een westerse bril nodig hebt om misstanden in ontwikkelingslanden als uitbuiting te ervaren
2. Dat wij in het westen ons best doen om die uitbuiting aan te pakken
3. Dat we dat in een onrealistisch tempo zouden willen doen.
Het voert te ver om hier allemaal dieper op in te gaan maar een ding wil ik er nog wel over kwijt. Het idee dat wij voor "die mensen daar" dingen zouden doen gaat al heel lang niet meer op en is bijna kwetsend. Het zijn hele bekwame, betrokken en hardwerkende mensen van "daar" die hun eigen ontwikkeling in eigen hand willen nemen die ons om steun vragen o.a. om actie te ondernemen tegen dit soort uitbuiting. En die hebben echt geen westerse bril op.
TRES HOMBRES CO2 ZERO ECOLINERS • Aan allemaal, fijn dat jullie er over denken. Oplossing? die is er natuurlijk niet even snel, de mens is de mens... maar eenvoudig, mijn ervaring in developping"" landen, maar ook in westerse landen, is :
Zodra een productie niet plaatsvindt volgens (volgens mij) menselijke normen en waarden, zal ik geen zaken meer doen. Zodra grote bedrijven, namen hoef ik niet te noemen, zich terugtrekken vanwege onmenselijke omstandigheden, zal de producent gedwongen worden zijn werkwijze aan te passen, het is niet eens dwang, je zegt gewoon : als je het zo doet, zijn wij niet geinteresseerd! het is misschien een lange weg, maar de enige denk ik en heel eenvoudig. Mocht de kostprijs van het artikel dan te hoog worden voor de westerse consument, jammer dan, of ik stop ermee. De opmerking, zoals ik wel eens hoor "' als ik het niet doe doet het ander het wel"" is dus niet gepast, want dan kan je alles gaan doen wat niet zou mogen gebeuren.
Norma A. Snell • Heren,
Het lijkt me geen oplossing om een fabriek te verlaten zodra er misstanden worden geconstateerd in de bedrijfsvoering. Het stopzetten of niet meer plaatsen van orders heeft uiteindelijk werkloosheid tot gevolg, zeker wanneer bedrijven elkaars voorbeeld volgen en hun opdrachten annuleren. De werkloosheid heeft niet alleen zijn weerslag op de arbeiders zelf, maar ook op hun gezinnen. Beter is met de fabrikanten een plan op te stellen om verbeteringen door te voeren. Verbetering door samenwerking, niet door boycot.
Marja Gladon • Ik ben het Norma eens
Misschien is het handiger om dat t-shirt van 4,99 dan maar 50 ct duurder te maken in de
winkel en eisen te stellen aan de fabrikanten en daar een eerlijke prijs voor te betalen.
Fair trade dus ....
Dan lift je het bestaan van deze mensen op
Richt een school op naast de fabriek zodat moeders er kunnen werken en de kinderen naar school kunnen.
TRES HOMBRES CO2 ZERO ECOLINERS • Ja Marja, Norma, Frans, Ruud, Bart, Ruud, dat lijkt mij ook een goed begin, je laat werknemers in Nederland ook niet meer als 100 jaar geleden behandelen, dus waarom wel ''ergens anders''. Respect voor anderen houdt niet op bij de grens.
Caroline Ligtenberg • Marja en Norma jullie hebben gelijk. Ik zelf heb een aantal jaren een bosbouw project gevolgd dat begon met medische faciliteiten en scholing aanbieden aan de families van de eigen werknemers. Tenslotte aan de hele gemeenschap in de regio. Wat ik na een paar jaar met eigen ogen heb gezien is dat er veel meer bedrijvigheid was ontstaan in de omgeving. Bakkers, supermarktjes, horeca en andere bedrijfjes. Kortom vooruitgang voor een hele gemeenschap en met de levensstandaard verhoogt ook het waardestelsel van zo'n gemeenschap. Verandering van binnenuit. Werkt nog het beste toch.
Hans Warmenhoven • een zinnige en aardige discussie. bundel krachten op die op verschillende niveau's op de omstandigheden inwerken. het is ook de weg van een lange adem. een iets hogere markt prijs is daar niet vreemd aan. grote bedrijven zouden ook via stimuleringsprojecten (ref. Caroline) een bijdrage kunnen leveren op een schaalgrootte die de gemeenschap aan kan. dat maakt hen minder afhankelijk van werkgelegenheid van de uitbuiters en creeert eigen business. scholing en gezondheidszorg zijn belangrijke pijlers
if you are interested in, zie de link hierbij naar One World, een andere info stroom van diverse projecten en activiteiten. mogelijk spreekt het aan.
http://www.oneworld.nl
Paola Pisu • Met belangstelling heb ik alle reacties gelezen. Zoals ik schrijf in de blog ben ik tegen vormen van uitbuiting, maar ook tegen het terugtrekken van producenten als een lokale producent zich niet aan de regels houdt. Ik ben er ook voor dat de consument die ene euro meer aan een kledingstuk betaald, zodat er scholen opgezet kunnen worden in landen die volop in ontwikkeling zijn. Wat mij betreft is gezondheidszorg daar onderdeel van.
Dat je arbeiders elders niet als 'mijn oma' wilt behandelen die onder nare omstandigheden als puber in de textiel werkte, begrijp ik. Begrijp ook dat er behoorlijk wat water door de zee moet om dat te bereiken in andere landen. Kijk, als ik een toverfee was, dan zwaaide ik met mijn toverstok en dan .... Dat ben ik echter niet.
Ik ben van mening dat bedrijven het niet moeten laten bij het maken van harde afspraken, maar naast een intensievere controle investeren in scholing, gezondheidszorg en wat verder noodzakelijk is om arbeidsomstandigheden stap voor stap op een hoger peil te krijgen. Natuurlijk Frans doe je dat samen met de mensen aldaar en is hun expertise leidend.
Met mijn opmerking over de westerse bril bedoelde ik niet de mensen aldaar, maar alleen de mensen in het westen. Mijn oma wist ook dondersgoed dat wat haar overkwam niet in de haak was, maar wat voor een mogelijkheden had ze? Zij kon geen kant op, zij had geen keuzemogelijkheden; haar kinderen en kleinkinderen wel!